X
TA STRONA UŻYWA COOKIE. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Możesz zablokować pliki cookie w przeglądarce. Pliki cookie są wykorzystywane przez reklamodawców oraz do celów statystycznych.

Fiat Grande Punto - bezpieczeństwo i wyposażenie

2006-12-12
Strona główna -> Fiat -> Punto -> Grande (2005-dziś)

Fiat Grande Punto - bezpieczeństwo

15 tysięcy godzin obliczeń, 60 crash testów, sto symulacji zderzenia z poślizgiem HyGe i dwieście prób komponentów i podzespołów.

Cyfry te świadczą o głębokim zaangażowaniu firmy w to, by Fiat Punto stał się jednym z najbezpieczniejszych samochodów, nie tylko w swoim segmencie, lecz także na tle całego rynku samochodowego, ponieważ model ten posiada najbardziej zaawansowane rozwiązania z dziedziny systemów bezpieczeństwa pasywnego.

Pełne bezpieczeństwo zaczyna się od urządzeń przeznaczonych specjalnie do ochrony: 7 poduszek powietrznych, w tym dwie Multistage (sześć montowanych seryjnie w wersji Dynamic i Sport); trzypunktowe pasy z napinaczami i ogranicznikami obciążenia, pięć zagłówków i urządzenie przeciwpożarowe FPS. Dalej mamy ramę nadwozia, zaprojektowaną również pod kątem możliwości jak najskuteczniejszego pochłaniania energii zderzenia. I wreszcie do ochrony pasażerów przyczynia się karoseria, pokrywa silnika, drzwi i belka poprzeczna deski rozdzielczej. Pamiętać należy też o bezpieczeństwie pasywnym, jakie zapewniają pozostałe elementy, takie jak siedzenia lub kolumna kierownicy, które zostały zaprojektowane z uwzględnieniem ich zachowania w razie wypadku.

System Air-Bag Smart 2
W razie zderzenia czołowego, ochronę pasażerów zapewnia pełne i inteligentne zabezpieczenie - innowacyjny system bezpieczeństwa zwany "Air-Bag Smart 2", który może automatycznie dostosować parametry aktywacji w zależności od energii zderzenia. System bazuje na dwóch przednich poduszkach powietrznych dla kierowcy i pasażera na przednim siedzeniu, które funkcjonują według nowej logiki.

Do tej pory bowiem poduszki powietrzne podczas uruchamiania rozkładały się jednocześnie aż do maksymalnych wymiarów, czyli tak ustalonych, by chronić pasażerów podczas najcięższych zderzeń. Grande Punto, stosuje natomiast przednie poduszki powietrzne z dwoma stopniami aktywacji: kiedy energia zderzenia jest średnia, system uaktywnia tylko jeden stopień; natomiast podczas cięższych kolizji, centralka wydaje polecenie aktywacji obydwu stopni. Mogą one być ponadto uruchamiane w różnej kolejności, w zależności od rodzaju zderzenia. W każdym razie, instalacja poduszek została tak zaprojektowana, by ich maksymalne wymiary i energia otwarcia były jak najmniej inwazyjne dla pasażerów. Oczywiście, przednia poduszka powietrzna pasażera może być wyłączona, co pozwala na przewożenie dziecka w foteliku umieszczonym w stronę przeciwną do kierunku jazdy (aktywny pozostaje napinacz pasa).

I wreszcie, czujniki systemu "Air-Bag Smart 2" sterują aktywacją napinaczy pasów bezpieczeństwa. Grande Punto jest wyposażone w przednie pasy bezpieczeństwa posiadające zwijacze, napinacze i ograniczniki obciążenia. W razie zderzenia, napinacz pirotechniczny sterowany elektronicznie napina w ciągu kilku milisekund taśmę pasa, gwarantując jej idealne przyleganie do ciała. Wewnątrz przednich zwijaczy znajdują się ograniczniki obciążenia, które działają w sposób kontrolowany dozując siłę nacisku pasa do ramienia osoby, która jest nim przypięta.


Centralka sterująca i czujniki
Grande Punto jest wyposażony we wszystkie, najbardziej zaawansowane urządzenia w dziedzinie bezpieczeństwa pasywnego dostępne obecnie na rynku. Aby nimi sterować opracowano wyszukany "układ nerwowy", który kontrolowany jest przez elektroniczną centralkę umieszczoną w przednim tunelu. To właśnie ona przyjmuje sygnały pochodzące od poszczególnych czujników rozmieszczonych w samochodzie (a także od tych, które znajdują się w jej wnętrzu) i odpowiednio decyduje ile i jakie urządzenia powinny być uruchomione. Dlatego właśnie system, jako całość, działa w sposób "inteligentny".

Nie uruchamia się, jeśli podczas zderzenia nie istnieje ryzyko, iż pasażer uderzy o wnętrze samochodu. Rozpoznaje naprężenia, które nie są efektem zderzenia. Działa także w przypadku awarii instalacji elektrycznej. Aby wszystko to było możliwe, konieczne są specjalne, nowoczesne układy funkcjonalne i czujniki.

Takie jak algorytm CSA (Crash Severity Algorithm), który rozpoznaje energię zderzenia i steruje przednimi poduszkami powietrznymi Multistage lub czujnik, który rejestruje obecność pasażera i w razie konieczności ostrzega użytkownika poprzez sygnał dźwiękowy i wizualny, znajdujący się na desce rozdzielczej, o nie zapięciu pasów bezpieczeństwa. Do tego dochodzi czujnik do rejestrowania zderzeń czołowych lub ECS (Early Crash Sensor) - urządzenie dodatkowe, umieszczone w przedniej części pojazdu, które umożliwia centralce wyprzedzenie aktywacji przednich poduszek powietrznych; w porównaniu do tradycyjnego systemu, pozwala na ich rozłożenie zanim pasażerowie uderzą ciałem czy też głową w kierownicę lub deskę rozdzielczą.

Kurtyny powietrzne window-bag i poduszki boczne
Pierwsze to poduszki powietrzne, które rozkładają się wzdłuż szyb, by chronić głowę pasażerów w przypadku bocznej kolizji. W porównaniu z innymi rozwiązaniami, window-bag zastosowane w Grande Punto zapewniają lepszą ochronę (zawsze przyjmują właściwą pozycję), szybciej się napełniają i są mniej inwazyjne dla pasażerów. Otwierają się z góry na dół i nie stwarzają ryzyka odniesienia urazów ramion przez pasażerów.

Skutecznie chronią głowy pasażerów zarówno z przodu jak i siedzących z tyłu, ponieważ obejmują całą szerokość szyb i gwarantują ochronę również podczas dachowania. Dwie poduszki (jedna z prawej i druga z lewej strony) znajdują się pod podłużnicami dachu i są złożone w zamkniętych schowkach. W odpowiednim momencie poszycie rozkłada się, co umożliwia napełnienie poduszek i opuszczenie ich w dół.

Aby chronić miednicę i klatkę piersiową pasażerów również podczas uderzenia w bok samochodu, Grande Punto posiada boczne poduszki powietrzne, które są umieszczone w środku oparcia foteli, co zapewnia lepszą ochronę pasażerów, niezależnie od ich postury, zajmowanej pozycji i od ustawienia siedzenia.

Poduszki powietrzne chroniące kolana kierowcy
Strefa pod kolumną kierownicy, zazwyczaj najbardziej niebezpieczna dla kolan, została zabezpieczona nie tylko za pomocą poduszek chroniących kolana, lecz także poprzez zastosowanie nowej pozycji blokady kolumny kierownicy, której efektem jest przesunięcie wyłącznika zapłonu z tradycyjnej pozycji.

Najbardziej surowe testy w celu zapewnienia całkowitego bezpieczeństwa

Aby sprawdzić w praktyce skuteczność działania zintegrowanego systemu bezpieczeństwa opracowanego dla nowego modelu, specjaliści z Ośrodka Bezpieczeństwa Fiata poddali nowy model wszelkim możliwym kolizjom w trakcie jazdy z dużą prędkością. Następnie zmierzyli wyniki parametrów konstrukcyjnych i biomechanicznych wymaganych przez jedne z najsurowszych norm na świecie. Oto uzyskane wyniki.

  • Ogólna ocena EuroNCAP - zderzenie czołowe i boczne - PIĘĆ GWIAZDEK;
  • Bezpieczeństwo dzieci - TRZY GWIAZDKI;
  • Bezpieczeństwo pieszych - TRZY GWIAZDKI;


Zderzenie czołowe
Grande Punto uzyskał doskonałe wyniki w dwóch różnych typach testów. Pierwsze są przeprowadzane z prędkością 64 km/h przy zderzeniu z deformowalną przeszkodą, która symuluje czołowe zderzenie dwóch samochodów; drugi przewiduje zderzenie z prędkością 56 km/h z nieruchomą i sztywną przeszkodą. Dzięki solidnej konstrukcji i zastosowaniu materiałów o wysokim współczynniku absorbowania energii, poziomy zgniecenia w Grande Punto we wspomnianych dwóch typach prób są bardzo niskie i pozwalają na otwarcie wszystkich drzwi, nie powstają przy tym większe obrażenia pasażerów powodowane siłą bezwładności, które doskonale pochłania przede wszystkim system Smart Air-Bag. W razie zderzenia czołowego, przedmioty znajdujące się w bagażniku Grande Punto nie uderzają o pasażerów.

Zderzenie boczne
Nowy model jest w stanie zagwarantować bezpieczeństwo pasażerów z przodu i z tyłu również w przypadku zderzenia bocznego z dużą prędkością, o czym świadczą dwie uznane w środowisku międzynarodowym próby. Pierwsza to "Zderzenie z przeszkodą deformowalną": w tej próbie, która jest symulacją kolizji przy prędkości 50 km/h między dwoma samochodami umieszczonymi pod kątem 90°, Grande Punto oferuje duży poziom bezpieczeństwa: dzięki solidnej konstrukcji nadwozia zapewniona jest ochrona miednicy; brzuch i klatkę piersiową chroni zaś wspólne działanie bocznych poduszek powietrznych i paneli drzwi, a głowę zabezpieczają window-bag. Drugi test to "Boczne zderzenie ze słupem", jedno z najniebezpieczniejszych, jakie może przydarzyć się kierowcom.

Zderzenie tylne

Podczas prób dotyczących zderzenia tylnego, pod względem konstrukcyjnym całą uwagę zwrócono na ograniczenie deformacji kabiny i brak uszkodzeń zbiornika paliwa, które mogłyby stać się źródłem pożaru. Ponadto, pod względem biomechanicznym, wysiłki skoncentrowano na zagwarantowaniu utrzymania pozycji pasażera, uniknięciu zapadnięcia się fotela i zminimalizowaniu urazów głównie szyi i głowy, które są najbardziej podatnymi na siłę uderzenia częściami ciała.

Bezpieczeństwo pieszych
Styl przedniej części Grande Punto został opracowany między innymi z myślą o bezpieczeństwie pieszych. Kształty przodu są gładkie i zaokrąglone, nie występują elementy wystające, które mogłyby zagrozić bezpieczeństwu przechodniów. Obszerna powierzchnia maski silnika minimalizuje ryzyko kontaktu głowy przechodnia ze sztywnymi słupkami przednimi. Wewnątrz komory silnika znajdują się najtwardsze komponenty w odpowiedniej odległości od pokrywy silnika, co sprawia, że pokrywa silnika przy małej sile pochłania energię zderzenia z głową przechodnia.

Bezpieczeństwo dzieci
W nowym modelu przewidziano również wszystkie urządzenia umożliwiające zapewnienie maksymalnego bezpieczeństwa dzieciom. Najważniejsze elementy z zakresu bezpieczeństwa to zaczepy Isofix na tylnych siedzeniach i możliwość wyłączenia poduszki powietrznej dla pasażera bezpośrednio z komputera pokładowego.
Ochrona przed pożarem

Począwszy od nadwozia po poszczególne komponenty, Grande Punto został opracowany i wyprodukowany tak, by spełniał najnowsze i najbardziej surowe normy wewnętrzne Fiata z zakresu zabezpieczenia przed pożarem. Przykładem tego jest zastosowanie Fire Prevention System, który w razie zderzeń o określonej energii, blokuje natychmiast pompę elektryczną paliwa w samochodach zasilanych benzyną i elektrozawór zasilania w autach z silnikiem Diesla. Wyłącznik znajduje się pod poszyciem słupka przednich drzwi z prawej strony, natomiast plastikowy zbiornik paliwa, już teraz zgodny z przyszłą dyrektywą, jest umieszczony w strefie chronionej w razie kolizji i wytrzymuje potencjalne deformacje bez ryzyka wycieku paliwa.

Bezpieczeństwo aktywne
Grande Punto korzysta z najnowocześniejszych systemów elektronicznych kontrolujących dynamikę samochodu, zastosowanych w celu jej zwiększenia i bez powodowania uciążliwości dla kierowcy, a jednocześnie korzystnych dla zachowania pełnego bezpieczeństwa. Aktywacja tego typu urządzeń została opracowana poprzez symulacje i specjalne próby torowe mające na celu zapewnienie jak największej przyjemności podczas jazdy. Poniżej przedstawiamy opis bogatego wyposażenia.

ABS uzupełniony o system EBD (Electronic Brake force Distribution)
Obok układu hamulcowego, który zapewnia doskonałą skuteczność, Grande Punto wyposażony jest w system zapobiegający blokowaniu kół ABS, jeden z najbardziej zaawansowanych obecnie na rynku. Posiada on cztery aktywne czujniki i centralkę hydrauliczną z 12 elektrozaworami. W układzie ABS wbudowano elektroniczny korektor hamowania EBD. Rozdziela on siłę hamowania na cztery koła, by zapobiec zablokowaniu kół i zagwarantować w każdych warunkach całkowite panowanie nad pojazdem. System dostosowuje ponadto swoje działanie do stopnia przyczepności kół do drogi oraz do sprawności klocków hamulcowych, redukując także ich przegrzewanie.

ESP (Electronic Stability Program)
Wyrafinowany system ESP ingeruje w warunkach ekstremalnych, kiedy zagrożona jest stabilność pojazdu i pomaga kierowcy w panowaniu nad samochodem. Aby uzyskać ten efekt, ESP nieustannie kontroluje przyczepność opon do drogi zarówno w kierunku wzdłużnym jak i bocznym; w razie rozpoznania zbaczania samochodu z trajektorii jazdy, włącza się, by przywrócić kierunek jazdy i stabilność pojazdu. Za pomocą czujników rejestruje obrót pojazdu wokół własnej osi pionowej (prędkość zbaczania), przyspieszenie boczne samochodu i kąt kierownicy ustawiony przez kierowcę (który wskazuje wybrany kierunek).

Następnie porównuje te dane z parametrami opracowanymi przez komputer i ustala, poprzez skomplikowany algorytm matematyczny, czy samochód pokonuje zakręt w granicach przyczepności, czy też zbacza przodem lub tyłem (podsterowność lub nadsterowność).

Aby przywrócić właściwą trajektorię jazdy, system wytwarza moment obrotu wokół własnej osi przeciwny do tego, który powoduje utratę stabilności, hamując pojedyncze koło (wewnętrzne lub zewnętrzne) i redukując moc silnika (za pomocą przepustnicy). Właśnie na tym polega wyjątkowość urządzenia opracowanego dla Grande Punto. Jego działanie na hamulce jest modulowane w jak najdelikatniejszy sposób (aby nie zakłócać jazdy), a redukcja mocy silnika jest ograniczona w taki sposób, by zagwarantować dobre osiągi i przyjemną jazdę. System ESP jest zawsze włączony.

Hill Holder - HBA
Częścią składową układu ESP jest system Hill Holder, który pomaga kierowcy przy ruszaniu pod górę. Działa wtedy, gdy centralka ESP rejestruje zmianę nachylenia pojazdu poprzez czujnik przyspieszenia wzdłużnego, umieszczony w podłodze pod siedzeniem pasażera. W fazie ruszania pod górę centralka przygotowuje się do interwencji, gdy włączony jest pierwszy bieg i gdy pedał hamulca i sprzęgła jest wciśnięty. Utrzymuje ciśnienie w przednich zaciskach hamulcowych przez około 1,5 sekundy po zwolnieniu pedału hamulca, co ułatwia kierowcy manewr ruszania.

W przypadku ruszania na zjeździe przy włączonym pierwszym biegu funkcja Hill Holder nie uaktywnia się. Takie samo zachowanie następuje na biegu wstecznym: przy ruszaniu na zjeździe system jest aktywny, natomiast przy ruszaniu pod górę nie uaktywnia się.I wreszcie, dostępny jest system HBA, czyli elektro-hydrauliczne wspomaganie hamowania, które automatycznie zwiększa ciśnienie w układzie hamulcowym podczas nagłego hamowania.

ASR (Anti Slip Regulation)
Integralną częścią ESP jest system antypoślizgowy ASR (Anti Slip Regulation), który niezależnie od prędkości samochodu optymalizuje napęd poprzez hamulce i kontrolę silnika.

W oparciu o ilość obrotów kół ustaloną przez czujniki ABS, urządzenie oblicza współczynnik poślizgu i aby odzyskać przyczepność uaktywnia dwa różne systemy kontroli. Kiedy nadmierne żądanie mocy powoduje poślizg obydwu kół napędowych (na przykład w przypadku aquaplaningu lub gdy przyspieszamy na nierównej, zaśnieżonej lub oblodzonej nawierzchni drogi), redukuje moment obrotowy silnika, zmniejszając stopień otwarcia przepustnicy, czyli przepływ powietrza.

Jeśli natomiast tylko jedno koło wpada w poślizg (na przykład wewnętrzne koło na zakręcie z powodu przyspieszenia lub dynamicznych zmian obciążenia), jest ono automatycznie hamowane bez konieczności ingerencji kierowcy, czyli naciśnięcia na pedał hamulca. W ten sposób uzyskuje się efekt podobny do samoblokującego się mechanizmu różnicowego. Dzięki temu Grande Punto łatwo pokonuje nawierzchnie o niskiej przyczepności.

Aktywacja ASR jest automatyczna przy każdym uruchomieniu silnika, aby go wyłączyć wystarczy nacisnąć wyłącznik umieszczony na środkowym tunelu. Wyłączenie ASR jest obowiązkowe jedynie, gdy korzysta się z łańcuchów, by przekazać napęd na podłoże koło musi mieć bowiem możliwość wykonywania małych poślizgów na śniegu, których ASR próbuje unikać.

MSR (Motor Schleppmoment Regelung)
To system stanowiący integralną część układu ASR, który ingeruje w przypadku nagłej redukcji biegu, zwiększając moment obrotowy silnika w celu uniknięcia poślizgu kół napędowych, które w warunkach niskiej przyczepności do drogi mogą spowodować utratę stabilności pojazdu.

Przyjemność jazdy i podróżowania
Grande Punto to samochód, który zapewnia maksymalną przyjemność jazdy dzięki zawieszeniom, które zapewniają łatwe manewrowanie i "izolację" od drogi. Przyjemność jazdy zapewniona jest także dzięki większej mocy i skuteczności układu hamulcowego w każdej sytuacji oraz oponom opracowanym specjalnie z myślą o większym komforcie i maksymalnym bezpieczeństwie. Niemniej ważne, we wszystkich wersjach, jest elektryczne wspomaganie kierownicy "Dualdrive".

Nowe zawieszenia Grande Punto

Jednym z celów, jakie wyznaczono projektantom, którzy zajmowali się opracowaniem projektu "Grande Punto", było stworzenie zawieszeń, które mogłyby zaoferować osiągi porównywalne z samochodami wyższej klasy. Chodziło o urządzenia, które gwarantowałyby dużą łatwość i precyzję w prowadzeniu, doskonałą przyczepność do jezdni i jak największy komfort dla pasażerów. Stąd wybór dwóch sprawdzonych systemów stosowanych już w innych modelach Fiata, które odpowiednio zmodyfikowano i uaktualniono.

Zawieszenie przednie
W Grande Punto zastosowano schemat o kołach niezależnych, w którym amortyzator i sprężyna pełnią rolę zarówno elementów tłumiących i elastycznych, jak i strukturalnych oraz kinematycznych. Podstawowe komponenty tego schematu strukturalnego to wahacze z tłoczonej blachy (z zastosowaniem opatentowanego schematu konstrukcyjnego "batterfly") a nie z żeliwa, jak w poprzednim modelu, co pozwala na znaczne zmniejszenie ciężaru; zastosowanie tulei o większej objętości gumy zwiększającej komfort (absorbowanie małych nierówności terenu), co gwarantuje jednocześnie doskonałą przyczepność do nawierzchni i stabilność na zakręcie.

Zawieszenia tylne
Półniezależne z kołami połączonymi osią skrętną (most skrętny), opracowane według schematu zoptymalizowanego w porównaniu z poprzednim Punto. Wystarczy zacząć od ulepszonych połączeń z nadwoziem lub od optymalizacji profilu skrętnego: zmiany te umożliwiły uzyskanie większej sztywności konstrukcji redukując jednocześnie ciężar.

Ponadto, szczególny kształt profilu skrętnego (o grubości różniącej się w zależności od wersji) pozwolił uzyskać optymalną sztywność stabilizacji przy bocznych przechyleniach bez konieczności stosowania drążka skrętnego. Ale to nie wszystko. Pionowe ustawienie amortyzatorów, połączonych z nadwoziem wewnątrz nadkola, pozwoliło na uzyskanie optymalnego poziomu filtrowania nierówności terenu z korzyścią dla komfortu akustycznego w kabinie pojazdu. Co więcej: struktura mostu składa się z dwóch wahaczy bocznych tłoczonych w dwóch częściach zgrzewanych do profilu bocznego skrętnego z połączeniem cylindrycznym do wahaczy.

I na koniec, tuleje mostu o większych wymiarach w stosunku do poprzedniego modelu gwarantują większą elastyczność zawieszenia pod obciążeniem wzdłużnym, natomiast specjalny kształt zderzaków końca skoku zapewnia natychmiastową reakcję dynamiczną na zakręcie.

Układ hamulcowy i duże opony

Zgodnie z ambitnymi celami w dziedzinie bezpieczeństwa aktywnego, Grande Punto posiada układ hamulcowy o wysokiej sprawności i doskonałej modulacji. Układ wyposażony jest przede wszystkim w najnowocześniejsze systemy wspomagające elektroniczne i mechaniczne - takie jak ABS z EBD, ESP uzupełniony o ASR / MSR, Hill-holder, HBA (z ESP) - wspomagany jest hydraulicznie i składa się z 2 niezależnych obwodów na krzyż (każdy obwód działa na jedno przednie koło i na tylne po przekątnej), by zagwarantować hamowanie i stabilność również w razie awarii jednego obwodu.

W całej gamie samochód jest wyposażony w tarcze hamulcowe wentylowane na przednich kołach, natomiast na tylnych zamontowano bębny lub tarcze w zależności od typu silnika ze względu na różnice ciężaru i mocy. Silniki 1.4 8v 77 KM 1.4 16v Starjet 95KM i 1.3 Multijet o mocy 75 KM posiadają tarcze wentylowane o średnicy 257x22 mm i bębny tylne o średnicy 228 mm (203 mm dla silnika 1.2 8v).

Jednostka 1.3 Multijet 90 KM posiada tarcze wentylowane o wymiarach 284x22 mm; bębny tylne o średnicy 228 mm. Wersja Sport z silnikiem 1.9 Multijet 130 KM wyposażona jest przednie hamulce tarczowe o średnicy 284x22 mm oraz tylne hamulce tarczowe o średnicy 264x11 mm.

Opony Grande Punto zostały natomiast dobrane w taki sposób, by uzyskać najlepsze proporcje między eksploatacją a komfortem. Aby zoptymalizować osiągi pojazdu, przede wszystkim pod kątem przyczepności do nawierzchni, bezpieczeństwa i komfortu jazdy, podjęto decyzję o zastosowaniu następujących opon (w zależności od wyposażenia): 175/65 R15 - 185/65 R15 - 195/55 R16 - 205/45 R17. Bardziej szczegółowo, do opon 175/65 i 185/65 dobrano felgi z blachy 15" z połączeniem 6" o optymalnym kształcie i zastosowano stal o wysokiej wytrzymałości, co pozwala - bez zmiany osiągów na drodze - na zachowanie optymalnego rozkładu ciężaru. Jeśli chodzi o obręcze ze stopu (16" lub 17"), Grande Punto ma do dyspozycji szeroką ofertę zróżnicowaną pod względem stylu, gabarytów i kolorów.

Elektryczne wspomaganie kierownicy "Dualdrive"
Jest to system wspomagania kierownicy wyposażony w dwie logiki funkcjonowania, który wykorzystuje moc wytwarzaną przez silnik elektryczny w miejsce mocy dostarczanej przez pompę hydrauliczną, napędzaną bezpośrednio przez silnik. Ponadto, przy zastosowaniu elektrycznego wspomagania reakcja kierownicy jest połączona z prędkością samochodu: im prędkość jest większa, tym mniejsze jest wspomaganie i zwiększa się siła konieczna do obrotu kierownicą, co gwarantuje większą precyzję jazdy.

Ale to nie wszystko. Innowacją wśród urządzeń w zakresie wspomagania elektrycznego jest fakt, że system ten oferuje nabywcy dodatkową możliwość, czyli wybór spośród dwóch różnych programów kalibracji. Pierwszy, który zapewnia maksymalny kontakt między kierowcą a pojazdem, jest idealny na trasach mieszanych. Drugi, który ułatwia kierowanie i wymaga minimalnego wysiłku, okazuje się idealny podczas jazdy po mieście i w trakcie parkowania.

Aby włączyć ten ostatni, wystarczy nacisnąć przycisk "city", znajdujący się na środku deski rozdzielczej. Kierowcy, którzy podróżując po autostradzie zapomną o wyłączeniu tego urządzenia, nie muszą się martwić. Aby zapewnić klientom maksymalne bezpieczeństwo w każdej sytuacji, powyżej 30 km/h obydwa programy mają ten sam stopień wspomagania i zapewniają "reakcję" kierownicy odpowiednią do dużej prędkości.

Jakość przebywania w samochodzie

Oprócz przyjemnej jazdy, od samochodu marki Fiat wymaga się dobrego samopoczucia za kierownicą. Oznacza to, że kierowców i pasażerów otacza technologia, która gwarantuje im wysoki komfort akustyczny i miłą atmosferę. Dlatego opracowano wygłuszone otoczenie, przyjazne i pozbawione wibracji, dzięki dokładnemu wyciszeniu pojazdu i wysokiej sztywności skrętnej i elastycznej nadwozia.

Co więcej: Grande Punto proponuje automatyczną, dwustrefową klimatyzację, trzy poziomy sprzętu audio (Hi-Fi, Hi-Fi z subwooferem i sprzęt Hi-Fi Sound System "Interscope"); wygodne i funkcjonalne fotele; zestaw wskaźników, który umożliwia łatwy i szybki odczyt informacji; panoramiczny dach otwierany o dużych wymiarach i zestaw głośnomówiący w technologii Bluetooth. Pod względem komfortu nowy samochód nie boi się porównań.

Ale Grande Punto oferuje także to, co najlepsze obecnie w dziedzinie automatycznych systemów redukujących uciążliwość jazdy samochodem, takie jak Cruise Control, czujnik deszczu i system wspomagający parkowanie. Nowy model proponuje też czujniki ciśnienia w oponach i wiele innych, interesujących akcesoriów, które sprawiają, że jazda Grande Punto jest niezwykle wygodna.

Komfort NVH (Noise-Vibration-Harshness)
Wysokim komfort Grande Punto przekłada się również na cichą jazdę i brak wibracji, między innymi dzięki szczególnie wytrzymałej konstrukcji nadwozia, tym bardziej, że samochód plasuje się na szczycie swojej kategorii pod względem sztywności skrętnej i elastycznej. Wersja 3-drzwiowa rejestruje wytrzymałość skrętną 113.000 daNm/rad (93.100 daNm/rad w wersji 5-drzwiowej), natomiast sztywność elastyczna wynosi 1.320 daNm/rad (1.270 daNm/rad w wersji 5-drzwiowej).

Ponadto, szczególną uwagę zwrócono na wytrzymałość połączeń wszystkich komponentów mechanicznych oraz zawieszeń, które zaprojektowano z myślą o uzyskaniu jak najlepszego wyniku pod względem obsługi i komfortu jazdy w każdych warunkach jazdy.

Klimatyzacja

Atmosfera wewnątrz kabiny jest jednym z podstawowych czynników komfortu podczas podróży i jest istotna również dla bezpieczeństwa prewencyjnego, ponieważ temperatura, wilgotność i wentylacja wpływają na dobre samopoczucie kierowcy, a zatem na jego koncentrację. Zadaniem układu ogrzewania i wentylacji jest również odmrażanie przedniej szyby i szyb bocznych.

Dlatego w nowym modelu dostępne są trzy instalacje klimatyzacji: tradycyjne ogrzewanie, klimatyzacja manualna i automatyczna dwustrefowa. Zwłaszcza to ostatnie urządzenie steruje automatycznie za pomocą centralki elektronicznej temperaturą, natężeniem nawiewu powietrza, rozdziałem powietrza, włączaniem sprężarki i recyrkulacją.

Ponadto, urządzenie stosuje system kontroli klimatyzacji typu "temperatury ekwiwalentnej". Za pomocą kilku czujników rejestruje temperaturę wewnątrz i na zewnątrz i ocenia właściwe wrażenia termiczne odczuwane przez pasażera, czyli wymianę ciepła między ciałem człowieka a kabiną, na które wpływają wilgotność, temperatura i przepływ powietrza.

Kolejny czujnik, umieszczony w pozycji centralnej w dolnej części przedniej szyby, rejestruje nasłonecznienie pojazdu i nachylenie, z jakim promienie dochodzą do wnętrza kabiny. Dzięki temu możliwe jest przewidywanie nadmiernego skoku temperatury wewnątrz samochodu z powodu promieniowania słonecznego i poinformowanie z wyprzedzeniem systemu klimatyzacji. Ponadto, dwustrefowy system daje możliwość ustawienia dwóch różnych temperatur i rozdziałów powietrza: oddzielnie dla prawej i lewej strony samochodu.

Radio samochodowe i sprzęt Hi-Fi
Szczególnie interesujący jest sprzęt audio nowego modelu, na który składają się dwa typy radia samochodowego i trzy rodzaje sprzętu audio (Hi-Fi, Hi-Fi z subwooferem i sprzęt Hi-Fi Sound System "Interscope"). Systemy audio posiadają 6 głośników. Wszystkie zostały dokładnie opracowane pod względem charakterystyk i rozmieszczenia w kabinie.

Pierwszy typ, o mocy 40W, zawiera dwa głośniki tweeter w pobliżu klamki drzwi, dwa głośniki woofer na przednich drzwiach i dwa głośniki full range na tylnych bokach. Drugi typ sprzętu Hi-Fi, w stosunku do poprzedniego, posiada w bagażniku subwoofer (wzmocniony typu bass-reflex o mocy 100W), który oferuje cieplejszy dźwięk i lepszy odsłuch. I wreszcie trzeci typ posiada dodatkowy wzmacniacz z 4 kanałami o mocy 60W, a także specjalne ustawienie 6 głośników i subwoofer (wzmocniony typu bass-reflex o mocy 100W), co daje nieporównywalne efekty dźwiękowe.

Ostatni typ sprzętu został opracowany we współpracy z Interscope, prestiżową marką Universal Music. Warto też dodać, że wszystkie 3 rodzaje sprzętu i 6 głośników wykonano według technologii Water Resistant. Przejdźmy do dwóch typów radia samochodowego (dostępnych z CD lub CD z odtwarzaczem MP3), które współgrają z designem deski rozdzielczej i są ustawione w ergonomiczny sposób. Znajdują się w górnej części deski rozdzielczej (właściwe ustawienie dla kierowcy) i mogą być łatwo obsługiwane również przez pasażera i sterowane z koła kierownicy.

Obydwa urządzenia dysponują systemem RDS (Radio Data System), funkcją TA (informacje o ruchu na drogach), PTY (kod, poprzez który stacje radiowe określają rodzaj emitowanego typu programu, dzięki czemu urządzenie wybiera automatycznie ulubiony rodzaj muzyki słuchacza). Ponadto, przy każdorazowym włączeniu radio uruchamia się z takimi ustawieniami głośności, z jakimi zostało wyłączone, inne urządzenie koryguje automatycznie ustawienie w zależności od prędkości pojazdu. Co więcej, klient może wybierać spośród "zaprogramowanych efektów ustawienia" lub zapamiętać osobiste ustawienie parametrów dźwięku. Na koniec, na zamówienie, w Linii Akcesoriów dostępny jest zmieniacz CD, który montowany jest w bagażniku i sterowany z koła kierownicy.

Fotele
Przednie i tylne fotele w Grande Punto zostały opracowane z myślą o zagwarantowaniu jak najlepszego komfortu każdemu pasażerowi. Było to możliwe dzięki ścisłej współpracy z najlepszymi włoskimi specjalistami w dziedzinie ergonomii i medycyny sportowej. Przede wszystkim, by zwiększyć komfort, a głównie pochłanianie wibracji, w przednich siedzeniach, zastosowano zmodernizowany system podpierania części lędźwiowej, który zwiększa podparcie pleców. Przednie siedzenia wykonano z pianki, która dopasowuje się do formy ciała; siedzenia mają ponadto strukturę "antisubmarining", która uniemożliwia wyślizgniecie się spod pasów bezpieczeństwa w razie silnego czołowego zderzenia.

Na przednich siedzeniach dostępne są także następujące regulacje wysokości: wzdłużna (o skoku całkowitym 240 mm), nachylenia oparcia (za pomocą pokrętła, które pozwala na ciągłą regulację), lędźwiowa (poprzez sterowanie elektryczne). I wreszcie, zagłówki wyposażone są w urządzenie do regulacji wysokości i na zamówienie mogą być zaopatrzone w system "antiwiplash" chroniący kręgi szyjne, który w razie zderzenia, przybliża zagłówek do karku pasażera.

Tylne siedzenia, w zależności od wersji, dostępne są ze stałym oparciem lub dzielonym w proporcji 40/60. Mają także strukturę antisubmarining i posiadają tapicerkę o nośności zróżnicowanej w zależności od zajmowanej części siedzenia (jest to parametr, który mierzy zdolność tapicerki do nacisku spowodowanego ciężarem ciała). Ponadto, na tylnych siedzeniach znajdują się zaczepy Isofix do mocowania fotelików dziecięcych, na bocznych miejscach montowane są seryjnie zagłówki (zagłówek dla miejsca środkowego dostępny jest na zamówienie).


Przyrządy i zestaw wskaźników

Zestaw wskaźników znajduje się w obudowie, która jest estetycznym dopełnieniem deski rozdzielczej. Dzięki zastosowaniu dużych i dobrze widocznych znaków, grafika wskaźników pozwala na prosty i szybki odczyt informacji. W nocy odczyt jest możliwy dzięki oświetleniu w kolorze pomarańczowym, odcień ten pozwala źrenicy na szybszą akomodację przy przejściu z ciemności drogi do oświetlonej deski rozdzielczej.

Zestaw wskaźników dostępny w dwóch różnych wersjach, w zależności od typu wyposażenia, wyróżnia się kilkoma ważnymi funkcjami. Posiada na przykład wielofunkcyjny wyświetlacz, który umożliwia dostęp do różnych menu (oraz pod-menu). Menu, oferujące wiele funkcji, jest w kilku językach (do wyboru włoski, angielski, niemiecki, portugalski, hiszpański, francuski, holenderski, polski). Są wśród nich na przykład: zegar, data, programowany sygnał dźwiękowy i wyświetlanie wskazań radia, check control, itp. Trip computer dostarcza natomiast całą serię danych dotyczących poprzednich podróży lub bieżącej trasy: zużycie paliwa (zarówno chwilowe, jak i średnie), średnia prędkość, zasięg samochodu, czas przejazdu (od momentu rozpoczęcia podróży), pokonane kilometry.


Otwierany dach panoramiczny
Przyjemność przebywania w Grande Punto zwiększa również możliwość zamówienia otwieranego dachu, o dużych wymiarach: dach ten zajmuje praktycznie całą powierzchnię górnej części auta i składa się z dwóch szklanych paneli, z których tylny jest stały a przedni ruchomy i sterowany elektrycznie. Z przodu przewidziano również deflektor przetestowany w tunelu powietrznym, aby maksymalnie przeciwdziałać turbulencjom aerodynamicznym, także przy dużych prędkościach, co w znaczący sposób zwiększa komfort jazdy. Od środka dach posiada dwie zasłony przeciwsłoneczne, które przesuwają się niezależnie w tył samochodu.

Dach panoramiczny sprawia, że osoby podróżujące samochodem za każdym razem mogą w inny sposób odbierać otoczenie, korzystając ze światła i poczucia wolności, które zapewnia obszerna przeszklona powierzchnia. Kiedy chcemy oświetlić wnętrze samochodu promieniami słonecznymi, system daje możliwość pozostawienia szklanych paneli w pozycji zamkniętej i otwarcia znajdującej się niżej zasłony. Jeśli natomiast wolimy podróżować jak w kabriolecie, wystarczy siedem sekund, by całkowicie otworzyć przedni panel szklany i cieszyć się prawdziwym "oknem na świat".

Zestaw głośnomówiący z rozpoznaniem głosu
Grande Punto oferuje nowoczesny zestaw głośnomówiący rozpoznający głos, który gwarantuje maksymalne bezpieczeństwo podczas jazdy w każdych warunkach z pełnym poszanowaniem przepisów prawa, ponieważ można go używać nie odrywając rąk od kierownicy. Zestaw pozwala klientowi posiadającemu telefon komórkowy Bluetooth na używanie telefonu, nawet wtedy, gdy znajduje się on w kieszeni marynarki lub w torbie; zestaw ścisza automatycznie radio (jeśli jest włączone) i przy wykorzystaniu głośników stereo umożliwia słuchanie głosu rozmówcy. Ponadto, system posiada wysoki stopień kompatybilności z telefonami komórkowymi dostępnymi obecnie na rynku i może być aktualizowany w oparciu o nowe standardy i najnowsze telefony.

Zestaw głośnomówiący Grande Punto jest w pełni zintegrowany z samochodem a przyciski kontrolne znajdują się na kierownicy, co ułatwia szybki i bezpieczny dostęp do systemu oraz wyszukiwanie numerów w książce, którą można przeglądać na wyświetlaczu zestawu wskaźników czy też poprzez włączenie trybu "mute", jeśli nie chcemy, by naszą rozmowę słyszały inne osoby.
Do najważniejszych właściwości należy fakt, że rejestracja telefonu komórkowego w systemie jest jednorazową operacją. Co więcej: osobista książka telefoniczna może być przeniesiona w całości do samochodu i jest aktualizowana automatycznie za każdym razem, gdy system rozpoznaje telefon komórkowy; system gwarantuje też prywatność poprzez wyłączny dostęp tego telefonu komórkowego, który został zarejestrowany i w którym znajduje się dana książka.

Na wyświetlaczu zestawu wskaźników wyświetlany jest numer i nazwisko osoby dzwoniącej, jeśli dane te znajdują się w książce; żądany numer można wybrać głosowo dyktując po kolei cyfry; można też zadzwonić podając imię rozmówcy - jeśli zostało ono zapamiętane.

Ponadto, dzięki ewolucji systemu rozpoznania głosu, nie jest konieczna faza jego dostosowania. Urządzenie to może obsługiwać i zapamiętywać jednocześnie aż do 5 telefonów komórkowych, co pozwala na jednoczesne korzystanie z zestawu głośnomówiącego więcej niż jednemu użytkownikowi tego samego pojazdu; oczywiście programowanie może być zmienione wielokrotnie. I wreszcie, za pomocą "zestawu głośnomówiącego z rozpoznaniem głosu" można wybrać "osobisty" dzwonek telefonu.

Cruise Control
System Cruise Control dostępny w Grande Punto pomaga kierowcy w sterowaniu prędkością samochodu, przez co zwiększa komfort podróży. Sterując bezpośrednio przepustnicą silnika, urządzenie pozwala na automatyczne utrzymanie prędkości jazdy ustawionej przez kierowcę. Wystarczy ustawić w pozycji "ON" pokrętło umieszczone na specjalnej dźwigni znajdującej się po lewej stronie kierownicy, która w przypadku przesunięcia w stronę znaku "plus" (lub "minus") pozwala na ustawienie żądanej prędkości. Po zwolnieniu pokrętła, samochód jedzie z zapamiętaną prędkością bez konieczności naciskania przez kierowcę na pedał przyspieszenia.

Cruise Control może funkcjonować w pełnym zakresie obrotów silnika, lecz tylko przy prędkości powyżej 40 km/h. Zaleca się włączanie go w takich warunkach drogowych, które umożliwiają bezpieczne zachowanie ustawionej wartości.

Po naciśnięciu pedału przyspieszenia (na przykład podczas wyprzedzania), Cruise Control jest natychmiast wyłączany, choć system pozostaje aktywny. Samochód przyspiesza zgodnie z życzeniem kierowcy, ale zaraz po zwolnieniu pedału, system przywraca automatycznie zapamiętaną prędkość. Z oczywistych powodów bezpieczeństwa, urządzenie jest automatycznie wyłączane, kiedy kierowca wciska pedał hamulca lub sprzęgła. W tym przypadku można powrócić do ustawionej prędkości po naciśnięciu przycisku "RESUME", znajdującego się na końcu dźwigni sterowania Cruise Control.

Aby całkowicie wyłączyć Cruise Control i skasować wszelkie wcześniejsze ustawienia, należy obrócić pokrętło w pozycję "OFF" i wyłączyć silnik. Kontrolka na wielofunkcyjnym wyświetlaczu wskazuje stan funkcjonowania lub wyłączenia systemu.

Funkcja antypoślizgowa (Anti Slip Regulation) jest priorytetowa w stosunku do automatycznej kontroli prędkości: po zakończeniu interwencji ASR, system Cruise Control powraca do ustawionej prędkości.

Czujnik parkowania
W fazie parkowania może się zdarzyć, że pewne przeszkody z tyłu samochodu znajdują się poza polem naszego widzenia; nieraz trudno też nam ustalić, jak daleko nasz samochód znajduje się od pojazdu zaparkowanego z tyłu. Na pomoc śpieszy nam czujnik parkowania, aktywny zawsze wtedy, gdy kluczyk w wyłączniku zapłonu znajduje się w pozycji MAR i włączony jest bieg wsteczny.

System składa się z centralki elektronicznej, która łączy się poprzez interface z siecią CAN, czterech czujników ultradźwiękowych znajdujących się w tylnym zderzaku (dwa po bokach zderzaka i dwa z boku tablicy rejestracyjnej) i sygnalizatora dźwiękowego. Cztery czujniki obejmują odpowiednio boczne strefy tyłu pojazdu (począwszy od odległości poniżej 60 centymetrów), a także strefę tylną środkową (od odległości poniżej 150 centymetrów).

Zobaczmy bardziej szczegółowo, jak działają. Chodzi o cztery przetworniki ultradźwiękowe, które działają jak inteligentne nadajniki i odbiorniki impulsów. Te ostatnie są emitowane za każdym razem, gdy włączamy wsteczny bieg i kiedy napotykają na przeszkodę, są jak echo odbijane i odbierane przez czujnik. W tym momencie sygnał wejściowy jest przetwarzany na sygnał cyfrowy i przesłany do centralki elektronicznej, która uruchamia sygnał dźwiękowy.

Informacja jest następnie przekazywana kierowcy za pomocą modulowanych sygnałów ostrzegawczych, które są coraz częstsze i przechodzą w ciągły sygnał, gdy samochód zbliży się na odległość 30 centymetrów do przeszkody.

Sygnał dźwiękowy staje się przerywany, gdy boczne czujniki zarejestrują zbliżającą się przeszkodę przez ponad 3 sekundy. W ten sposób można uniknąć sytuacji, w której system wydaje dźwięki podczas manewrów wykonywanych wzdłuż muru równolegle do osi samochodu.

Czujnik deszczu
W ramach bezpieczeństwa prewencyjnego ważne jest zachowanie idealnej widoczności. Dlatego Grande Punto oferuje czujnik deszczu, dzięki któremu przednia szyba jest zawsze czysta, również przy brzydkiej pogodzie. System usytuowany w górnej części kabiny, za lusterkiem wstecznym, uruchamia automatycznie wycieraczkę przedniej szyby i reguluje jej częstotliwość w zależności od intensywności deszczu.

Uaktywnia się przez przesunięcie prawej dźwigni przełącznika pod kierownicą w pierwszą pozycję (działanie przerywane). Jego działanie opiera się na zasadzie załamania promieni podczerwonych przez szybę i krople wody. Część optyczna czujnika (soczewka) przesyła do szyby światło podczerwone. Szyba odbija je i przesyła z powrotem do czujnika.

Ponieważ energia świetlna przesyłana do przedniej szyby jest stała, wartość rozpoznana w momencie odbioru zmniejsza się proporcjonalnie do przyrostu ilości wody i innych zabrudzeń szyby. Zmiana sygnału jest przetwarzana przez elektroniczną część czujnika, który uruchamia odpowiednią częstotliwość działania wycieraczek.

Ponieważ powierzchnia mokrej szyby jest męcząca dla oka człowieka bardziej w nocy niż w dzień, czujnik reguluje funkcjonowanie wycieraczek również w zależności od oświetlenia otoczenia. Ponadto rozpoznaje strumienie wody powodowane przez zużyte pióra wycieraczek i kompensuje efekty spowodowane starzeniem się przedniej szyby i elektroniki. W szczególnych sytuacjach stosuje specjalne cykle działania wycieraczek: na przykład, gdy na szybie występują tylko pojedyncze krople lub jej powierzchnia jest zanieczyszczenia (osady soli, kurz, itp.).

Czułość czujnika deszczu może być regulowana za pomocą dwupozycyjnego pokrętła znajdującego się na prawej dźwigni przełącznika pod kierownicą. Po wyłączeniu silnika przy włączonym systemie jest on automatycznie wyłączany. Aby ponownie go włączyć, po uruchomieniu silnika, należy ustawić dźwignię przełącznika na zero, a następnie ponownie w pierwszej pozycji lub zmienić czułość czujnika.

Aby zasygnalizować ponowną aktywację, system powoduje wykonanie jednego ruchu wycieraczek przedniej szyby, nawet wtedy, gdy szyba jest sucha. Po włączeniu pompy spryskiwaczy szyby, czujnik uruchamia się automatycznie, przez czas konieczny do usunięcia płynu spływającego po szybie.

Czujnik ciśnienia w oponach
W nowym modelu Fiata znajduje się również czujnik ciśnienia w oponach, urządzenie, które sygnalizuje ewentualne nieprawidłowości, zarówno za pomocą sygnału dźwiękowego jak i na wyświetlaczu. System TPMS (Tire Pressure Monitoring System) monitoruje dwa stany: niewystarczające ciśnienie w oponie i jej przebicie. W razie przekroczenia jednego z limitów uaktywnia się odpowiednia lampka sygnalizacyjna i komunikat na wyświetlaczu. W przypadku przebicia opony zestaw wskaźników emituje również sygnał dźwiękowy.

Duży komfort dzięki "małym" urządzeniom
Wraz z Grande Punto zmienia się jakość naszego życia i podróżowania w samochodzie. Jest to między innymi zasługa funkcji opóźnionego wyłączania świateł ("follow me home"), a także nowego systemu FIX&GO stanowiącego rodzaj szybkiej naprawy opon w razie przebicia oraz przyciemnianych szyb, dających większą prywatność. Ponadto, w wersji 5-drzwiowej, dostępne są elektrycznie podnoszone szyby wyposażone w czujnik zapobiegający zgnieceniu. Urządzenie po rozpoznaniu przeszkody między uszczelką a górną krawędzią szyby natychmiast odwraca ruch podnośnika szyby.

Do interesujących akcesoriów proponowanych w nowym modelu należy dead-lock, rozwiązanie techniczne, które umożliwia odłączenie wewnętrznej klamki drzwi i wszystkich dźwigni połączonych z zamkiem drzwi. Chodzi o istotny krok naprzód w zabezpieczeniu samochodu przed kradzieżą: dzięki dead-lock wszelkie narzędzia używane przez złodziei do otwarcia drzwi stają się bezskuteczne. Urządzenie należy uruchamiać w sposób kontrolowany (aby nikogo nie zamknąć w środku samochodu). Po pierwszym przekręceniu kluczyka w jednych z przednich drzwi lub po pierwszym impulsie pilota należy jeszcze raz przekręcić kluczyk lub ponownie nacisnąć przycisk na pilocie a dead-lock zostanie włączony.

Grande Punto posiada też dodatkową nagrzewnicę i cargo box. Pierwsze urządzenie to elektryczna nagrzewnica umieszczona w zespole klimatyzacji, która umożliwia - w krótkim czasie i bez konieczności czekania na rozgrzanie się płynu chłodzącego silnika - uzyskanie takiej temperatury powietrza, która zapewni natychmiastowe uczucie ciepła pasażerom.

System, poza tym, zapewnia większe bezpieczeństwo jazdy w klimacie zimowym, ponieważ cieplejsze powietrze ułatwia szybsze odmrożenie szyb. Na koniec mamy cargo box, który - poprzez podwyższenie płaszczyzny ładunkowej - pozwala na schowanie w dolnej wnęce osobistych przedmiotów o małych wymiarach, a jednocześnie daje możliwość uzyskania jednolitej płaszczyzny przy złożonym tylnym siedzeniu.

 

źródło: Fiat

Komentarze